Emre ERGÜL
Ekonomik krizle boğuşan Güney Amerika ülkesi Arjantin’le “Peronizm” bitti, “Liberteryenizm” başladı. Devlet başkanlığı seçiminin ikinci turunu, oyların yüzde 56’sını alan aşırı sağcı ekonomist Javier Milei kazandı. İlk turda yüzde 30 oy alan Milei, pazar günkü ikinci turda oyunu 25 puan artırarak, oyların yüzde 44’ünü alan “Peronist” ittifakı adayı olan Ekonomi Bakanı Sergio Massa’ya, anketleri yanıltarak 12 puan fark attı.
53 yaşındaki Milei, 13 Ağustos’taki ön seçimlerde de yüzde 30 oy alarak tüm anketleri şaşırtmıştı. Buenos Aires’te destekçilerine seslenen Milei, ülke tarihinde yeni bir sayfa açtıklarını belirtti: “Çöküş modelinin sonu geldi, artık geriye dönüş yok. Nereden gelirse gelsin, yeni Arjantin’e katılmak isteyen herkes memnuniyetle karşılanacak. Şiddete başvuranlara, düzeni bozanlara yer yok. Kanunları uygulamada amansız olacağız.”
“Devletin ‘yoksullaştırıcı’ modeli her yerde sona erdi. Arjantin’de çöküşün sonu bugün başlıyor ve bugün ülke tarihinde yeni bir sayfa açıyoruz. Devletin paylaşacak bir ganimeti olduğu düşüncesi son buluyor. Arjantin’in yeniden inşası başlıyor.” Kendisini “anarko-kapatlist” olarak tanımlayan Milei’yi dinlemeye gelenler, Arjantin bayrakları salladı ve “özgürlük” sloganları attı. 50 yaşındaki yazar Nacho Larranaga’nun “Peronizmden bıktık.
Milei tanınmayan biri, doğru. Ama hırsız yerine deli olması iyidir” sözleri geceye damgasını vurdu. Binlerce destekçi, Larranagu’nun “hırsız-deli” cümlesini sosyal medyada etiketledi. Arjantin’de 2027’ye kadar devlet başkanı görevini yürütecek olan Milei, 10 Aralık’ta görevi mevcut Devlet Başkanı Alberto Angel Fernandez’den devralacak.
Liberteryenizm nedir?
Liberteryenizm, her bir insanın, hayatını istediği şekilde yaşama hakkına sahip olduğu sürece başkalarının haklarına saygı duyacağı inancıdır. Liberteryenizm, negatif özgürlük fikrini savunan siyasi akım olarak nitelendirilir.Liberteryenler, özgürlüğü koruyan siyasal sistemi savunur.
Özgürlüğe yönelik en büyük tehditin devletten yana geldiğini düşünen liberteryenler, devletin gerekli olup olmadığını tartışır. Liberteryenizme göre, her insan kendi hayatının sahibidir. İnsanlar nasıl yaşayacaklarına, kendi hür iradeleri ile karar vermektedir.
Popüler anlamda,otoriterlikile zıt anlamda kullanılır. Liberteryenlerotoritevedevlet iktidarıkonusunda aynı şüpheciliği paylaşırlar, ancak bazıları mevcutekonomikvepolitik sistemleremuhalefetlerinin kapsamı konusunda farklılaşır. Çeşitli liberteryen düşünce okulları, devletin ve özel iktidarın meşru işlevlerine ilişkin bir dizi görüş sunar ve genellikle zorlayıcı sosyal kurumların sınırlandırılmasını veya tasfiye edilmesini ister.
“Ölen köpeğim Conan’dan telepati ile tavsiyeler aldım”
El Pais gazetesine göre, Milei için “Barbar Conan” filminden etkilenip “Conan” adını verdiği köpeğinin yeri ayrıydı: “Conan, 2017’de öldüğünde Milei, bir medyuma gidip telepati yöntemiyle Conan’la iletişim kurdu. Ondan tavsiyeler aldığını iddia ediyordu. Milei, ‘Conan’la, önceki hayatımda, 2 bin yıl önce, Kolezyum’da gladyatör ve aslan olarak karşılaştık. Gelecekte güçlerimizi birleştireceğimiz için o gün birbirimizle savaşmadık’ demişti. Milei, 2018’de Conan’ı klonlatmak için 50 bin dolar ödedi ve 4 yavrusu oldu!”
Milei kazandı Bitcoin yüzde 3 arttı
Milei’nin zaferi, açık destek verdiği Bitcoin’i artırdı. Kripto para, son 24 saatte yaklaşık yüzde 3 artışla 37 bin 350 dolara yükseldi.
Milei’ye göre, Papa “pis bir solcu!”
İsrail destekçisi olan Javier Milei, Katolik yetiştirilmesine rağmen, Yahudilik’e ilgi duyduğunu belirtmişti. Bir hahamı kendisine danışman atayan Milei, ilk fırsatta Yahudi olacağını belirtmişti. Milei’nin tarihe geçen iki çıkışı; Papa için “Pis solcu,” Amerikan mafya lideri Al Capone için de “Kahraman” demesi olmuştu.
Keskin mizah anlayışı!
Herkes, Milei’nin vaatlerini yerine getirip getirmeyeceğini tartışırken, Amerikan Fox TV şu iddiada bulundu: “Kesinlikle ekonomiyi dolarize etmeyecek ya da Merkez Bankası’nı bir gecede kapatmayacak. Ancak dünyaya kendi deyimiyle ‘liberal özgürlükçülük’ vizyonunu sunmaya çalışırken, Arjantin halkına ve dünyaya iki fayda sağlayacak: Keskin bir mizah anlayışı ve keskin bir politik zekâ!”
“Deli” lakabını lisede taktılar
Milei’nin hayatını kaleme alan İspanyol El Pais gazetesine göre, Milei’nin “El Loco”luğu lisede başladı: “Babası otobüs şoförü, annesi evhanımıydı. Aile içi şiddetin yaşandığı bir evde büyüdü.
Anne ve babasından sürekli dayak yerdi. Sadece babaannesi ve kızkardeşi Karina’nın desteğini alıyordu. Agresif ve sıradışı çıkışları nedeniyle okulda ‘El Loco (Deli)’ olarak anılıyordu. Lisede bir futbol takımında kaleci olarak oynadı, Rolling Stones şarkılarını cover yapan bir rock grubunda çaldı.
Ancak etrafında kimse, bir arkadaşı bile yoktu. Buenos Aires’teki Belgrano Üniversitesi’nde lisans ve yüksek lisansı eğitimini tamamladı, çeşitli özel kuruluşlarda ekonomi danışmanlığı görevinde bulundu. Milei, 2018’deki bir röportajında, ‘Onlar benim için çoktan öldü’ dediği ebeyveynleriyle görüşmediğini belirtmişti.”
Yıllık enflasyon 3 yılda uçtu
Milei’yi bekleyen 5 büyük sorun
1-Uluslararası Para Fonu’na (IMF) ödenmesi gereken 44 milyar dolarlık borç.
2-Yüzde 140’ı aşan yıllık enflasyon.
3-Kemer sıkma politikaları.
4-Ulusal para birimi pesonun dolar karşısında devalüe olması.
5-Yüksek işsizlik oranı.
Neler vaad etmedi ki…
– “Arjantin Merkez Bankası kapatılacak.”
-“Ulusal para birimi pesonun yerine dolara geçilecek.”
– “Bazı kamu şirketleri özelleştirilecek.”
-“Özel şirketler üzerindeki vergi yükü azaltılacak.”
-“Kamu harcamaları kısılacak.”
-“Bazı bakanlıklar kapatılacak. “
– “Silaha erişim kolay olacak.”
– “Organ ticareti serbest bırakılacak.”
-“Emeklilik maaşlarına ayrılan fonlar azaltılacak.”
– “Sosyal yardımlar kademeli olarak düşürülecek.”
-“Okullardan cinsellik eğitimini kaldıracağım.”
-“Adli sicili bozuk yabancıları ülkeye almayacağım, suçlu yabancıyı sınırdışı edeceğim.
İlk kutlayanlar Trump ve Bolsonaro oldu
Uluslararası basın, Javier Milei’yi politik olarak “yeni Trump” ya da “yeni Bolsonaro” olarak görüyor. Nitekim, ilk kutlayanlar da onlar oldu.
-Eski ABD Başkanı Donald Trump: “Bütün dünya izliyordu! Seninle çok gurur duyuyorum. Ülkenizi tersine çevirecek ve Arjantin’i gerçekten yeniden harika yapacaksınız!”
-ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken: “Ortak değerler ve çıkarlara dayalı ikili işbirliğini sürdürmeyi sabırsızlıkla bekliyoruz.”
– Eski Brezilya lideri Jair Bolsonaro: “Güney Amerika’da umut yeniden parlıyor. Bu güzel rüzgârlar Amerika Birleşik Devletleri ve Brezilya’ya ulaşsın ve böylece dürüstlük, ilerleme ve özgürlük hepimize geri dönsün.”
“4 ayaklı çocukları” olan köpeklerine teşekkür etti
Evlenmemiş ve çocuğu olmayan Javier Milei, seçimden önce kızarkadaşı Fatima Florez’le “Madam Butterfly” operasını izledi. Seçim gecesinde ise Florez yerine, “4 ayaklı çocuklarım” dediği köpeklerine teşekkür etti. Milei’nin köpek sevgisi daha önce de tartışıldı. Biri, “Milei, 8 köpeği ve kızkardeşiyle uyuyor” dediğinde Milei, “8 değil, 5 köpeğim var” yanıtımı vermişti.
