İslam Ülkeleri Akademisyen ve Yazarlar Birliği (AYBİR), Sudan’daki çatışmalarla ilgili “Sudan: What is at Stake?” (Sudan: Mevzubahis olan ne?) adlı çevrim içi panel düzenledi.
Doç. Dr. Muhammed Hüseyin Mercan’ın moderatörlüğünü yaptığı panele, İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezinden (INSAMER) Dr. Serhat Orakçı ve Sakarya Üniversitesinden Dr. Elsadig Elfaqih konuşmacı olarak katıldı.
Orakçı, Sudan’da durumun çok kırılgan olduğuna ve çatışmaların başlamasının üzerinden haftalar geçtiğine işaret ederek günden güne sivil kayıplarının yaşandığını, ülkenin insani krize neden olan bir çatışma içerisinde olduğunu aktardı.
Orakçı, Sudan’da mevcut çatışmayı anlamak için pek çok faktör ve parametreler olduğunu ifade ederek, Sudan’ın tarihine, siyasi tarihine, ordunun rolüne, bölgesel ve ekonomik krize bakılması gerektiğini kaydetti.
Sudan’ın 2011’den beri kırılgan bir ülke konumunda olduğunu söyleyen Orakçı, ülkenin petrol rezervlerinden büyük gelir kaybettiğini, bunun da devlet giderlerini büyük ölçüde etkilediğini aktardı.
Orakçı, bunların ardından, 2018’de, 2019’da Sudan’da sokak protestolarının görülmeye başlandığını ve Abdulfettah el Burhan ve Muhammed Hamdan Dagalo arasında rekabetin kızıştığını ifade etti.
Son zamanlarda Sudan’da yaşanan krizin Darfur kriziyle yakından ilgili olduğunu savunan Orakçı, mevcut iki generalin var olduğunu ikisinin de aynı ipi farklı yöne ipi çekiştirdiğini söyledi.
Orakçı, “Tam güç arıyorlar, tam siyasi ekonomik güç arıyorlar ve bütün pastayı istiyorlar. Bu anlamda, HDK’nin (Hızlı Destek Kuvvetleri) yapısını anlamamız gerekir. Çünkü HDK şu anda Sudan ve diğer Afrika ülkeleri için eşsiz bir örnek teşkil ediyor.” diyerek, bunun anlaşılması gerektiğine çünkü HDK’nin geçmişinin Darfur’a dayandığını belirtti.
“Hartum Uluslararası Havalimanı’nın insani yardım sağlanması için acilen açılması gerekiyor”
Sudan’ın çok miktarda petrol, altın ve gümüş madenlerinin olduğunu belirten Orakçı, Afrika’nın genellikle “gıda sepeti” olarak nitelendirildiğini ifade etti.
Orakçı, “Dış aktörlerin (Sudan krizindeki) rollerinin çok olumsuz olduğunu düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulunarak Sudan’ın istikrarının tüm bölgeyi etkileyeceğini söyledi.
Kriz içindeki ülkede havalimanının hizmet dışı olduğunun altını çizen Orakçı, insani krizin günden güne derinleştiğini, güvenli insani yardım koridorunun olmadığını aktararak şunları kaydetti:
“Hastanelerin yüzde 60’ından fazlası çalışmıyor. İnsanlar temel gıda maddelerini temin etmekte ciddi sıkıntılar yaşıyor. Hartum Uluslararası Havalimanı’nın insani yardım sağlanması için acilen açılması gerekiyor.”
Orakçı, “Barış görüşmeleri başarısız olursa çatışma yıllarca devam edebilir.” dedi.
“BM ve Afrika Birliği, Sudan’da belirleyici rol oynuyor”
Konuşmacı Dr. Elfaqih de Sudan’da geçmişten bugüne yaşanan tarihi olaylara değinerek, ülke içerisinde yaşanan durum hakkında konuştu.
Sudan’ın iç siyasetinde dış aktörlerin rolünün açık bir şekilde görüldüğünü ifade eden Elfaqih, ülkede aktif bir şekilde rol aldıklarını, medyaya bakıldığında kimin kimi desteklediğinin görüldüğünü kaydetti.
Elfaqih, komşu ülkelerin ekonomik olarak Sudan’ın istikrarına bağımlı olduğunu söyleyerek bu ülkelerin, Sudan’da yaşananlardan etkileneceğini aktardı.
Bu ülkelerin mültecilerin geri gelmesinden korktukları için sınırlarını kapattığını kaydeden Elfaqih, Birleşmiş Milletler (BM), Afrika Birliği ve diğer bölgesel örgütlerin Sudan’da “belirleyici rol oynadığını” ifade etti.
