Wagner paralı asker şirketi, 2014 yılında Rus işadamı Yevgeni Prigojin ve eski Rus istihbarat subayı Dmitry Utkin tarafından St. Petersburg şehrinde kuruldu. Kremlin’le yakın bağlantılara sahip şirket, ilk olarak 2014 yılında Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi sırasında adını duyurdu. Buradaki başarısından sonra ise Suriye’de ve gerçek sayısı tam olarak bilinmese de en az 9 Afrika ülkesinde faaliyet göstermeye başladı. Wagner, tek bir organizasyonel varlıktan ziyade, operasyonları Rus ordusu ve istihbarat kuruluşlarıyla yakından bağlantılı karmaşık bir şirketler ve paralı asker grupları ağı olarak biliniyor.
Sadece Afrika’da eski Rus askerleri, hükümlüler ve yabancı uyruklulardan oluşan yaklaşık beş bin üyesi olduğu tahmin ediliyor. İngiliz istihbaratı, Ukrayna’da aktif Wagner birliklerinin sayısını 50 bin olarak verirken bu, ülkedeki Rusya’nın toplam gücünün dörtte birini oluşturuyor. Rusya’nın Ukrayna’nın bazı bölgelerinde kontrolü sağlamasında önemli rol oynadığı öne sürülen Wagner, “savaş suçları” ve insan hakları ihlalleri yapmakla da suçlanıyor. Putin’e karşı silahlı darbe girişimi başlatan Wagner paralı askerlerinin kazancının ise ayda 100 bin ruble (yaklaşık 29 bin TL) olduğu söyleniyor. Ayrıca bu milisler, savaşta üstün başarı gösterirlerse ikramiye almaya da hak kazanıyorlar. Wagner askerinin ölmesi halinde ailelerine 80 bin dolar (yaklaşık 2 milyon lira) tazminat ödeniyor. Ayrıca cezaevinden çıkıp paralı asker olan mahkumlar altı aylık sözleşme sonunda sağ kalırlarsa geri kalan hapis cezası süreleri affediliyor.
Kazan kaldıran paralı asker grubu lideri Yevgeni Prigojin ile Rusya Savunma Bakanlığı arasında sürtüşme aylar öncesine dayanıyor. Sene başında Ukrayna savaşında sahip olduğu tuz madenleri ile stratejik bir kent olan Soledar’ın ele geçirilmesinde Wagner’in payı büyüktü. Rusya Savunma Bakanlığı, kentin Rus güçlerine teslim edilmesini talep etti. O dönem Wagner’in tuz madenlerinin kullanımını talep ettiği, ancak Rusya’nın zafer sonrası bu talebi karşılamadığı konuşuldu. Sonrasında Ukrayna’da, Bahmut kuşatması sırasında Prigojin, Rus Savunma Bakanlığı’nı, Wagner’e cephane vermemekle suçladı. Bahmut zaferinde de pay sahibi olan Wagner güçlerinden kenti teslim etmeleri istendi. Prigojin bu süreçte birçok kez “Ordusunu geri çekmekle” tehdit etti. Son olarak Savunma Bakanı Şoygu tüm paralı asker şirketlerinin 1 Temmuz’a kadar sözleşme imzalaması ve Savunma Bakanlığı’na bağlanması gerektiğini söylemişti. Putin de karara destek vererek, sürecin en hızlı şekilde tamamlanmasını istediğini belirtmişti. Hamleyi “Wagner’i Rus ordusuna teslim etmek” olarak yorumlayan Prigojin’in isyanında bu kararın etkili olduğu düşünülüyor.
Rusya’ya karşı bir isyan başlatmakla suçlanan “Şef” Prigojin, 2014’te Wagner güvenlik şirketinin kurulmasıyla Afrika’dan Orta Doğu’ya kadar adını duyuran etkin bir figür haline geldi. 62 yaşındaki Prigojin, 1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra St. Petersburg’da açtığı restoran sayesinde o dönem belediye başkan yardımcısı olan Vladimir Putin ile tanıştı. Bu bağlantılarını restoran ve catering şirketlerini büyütmekte kullanan Prigojin, Kremlin’de Putin’in yabancı ileri gelenlerle birlikte katıldığı akşam yemeklerine ev sahipliği yapması nedeniyle “Putin’in Şefi” olarak anıldı.
Güney Rusya’nın en büyük şehri olan Rostov Ukrayna sınırında yer alıyor. Ukrayna sınırına 100 km uzaklıktaki şehir, Kiev’in karşı saldırısına karşı direnen Rus birliklerinin yönetildiği kent konumunda. Şehirde savaştaki tüm kuvvetlerin yönetildiği “Rus ortak kuvvetler” karargahı bulunuyor. Bu nedenle kent, us ordusu için kritik bir lojistik merkezi olarak ön plana çıkıyor. Rus basınında çıkan iddialara göre, Wagner birliklerinin kontrol altına aldığı karargahlarda taktik nükleer başlıklar da bulunuyor.
